Nút mạch ung thư biểu mô tế bào gan bằng cồn tuyệt đối qua đường động mạch

Nút mạch ung thư biểu mô tế bào gan bằng cồn tuyệt đối là phương pháp có thể sử dụng ở các khối u lớn, mang lại hiệu quả điều trị cao, hạn chế sự tái phát của khối u ở các phần đã điều trị. Hơn nữa với vật liệu là cồn tuyệt đối cùng với lipiodol nên chi phí điều trị tương đối rẻ.

Để có thông tin chi tiết về phương pháp này, chúng tôi có buổi trao đổi với BS.Trịnh Hà Châu - Trung tâm Điện quang Can thiệp, Bệnh viện Bạch Mai về vấn đề này.

PV: Xin bác sĩ cho biết Nút mạch ung thư biểu mô tế bào gan bằng cồn tuyệt đối là gì?

BS. Trịnh Hà Châu: Nút mạch ung thư biểu mô tế bào gan (HCC) bằng cồn tuyệt đối (TEA) về căn bản cũng tương tự phương pháp nút mạch truyền thống, tuy nhiên điểm khác biệt ở việc không sử dụng hóa chất mà dùng cồn tuyệt đối kết hợp với lipiodol (một loại vật liệu tắc mạch) bơm vào trong khối u qua đường động mạch.

21.10.2021 hinh 1

Hình 1: Hình ảnh khối u trong gan

PV: Kỹ thuật này có ưu điểm và nhược điểm gì so với các phương pháp khác, thưa bác sĩ?

BS. Trịnh Hà Châu: Ưu điểm của phương pháp này là có thể sử dụng ở các khối u lớn, mang lại hiệu quả điều trị cao, hạn chế sự tái phát của khối u ở các phần đã điều trị. Hơn nữa với vật liệu là cồn tuyệt đối cùng với lipiodol chi phí điều trị tương đối rẻ. Tuy nhiên, tác dụng phụ từ phương pháp này tương đối ảnh hưởng đến bệnh nhân, mức độ đau trong quá trình can thiệp và sau can thiệp của phương pháp này thường trầm trọng hơn các phương pháp nút mạch khác.

21.10.2021 hinh 2

Hình 2: HÌnh ảnh MRI khối u gan trước can thiệp

PV: Quy trình của kỹ thuật gồm những bước như thế nào?

BS. Trịnh Hà Châu: Kỹ thuật này gồm các bước sau:

- BN được làm các xét nghiệm đông máu, chức năng gan, chụp phim CLVT, MRI đánh giá khối u;

- Sát khuẩn, gây tê tại chỗ vị trí động mạch đùi phải (vùng bẹn phải), đặt máng đỡ lòng mạch.

- Chụp ĐM gan đánh giá ĐM nuôi u, tiếp cận siêu chọn lọc nhánh ĐM nuôi u bằng vi ống thông, chụp đánh giá.

- Chuẩn bị vật liệu nút mạch tức là cồn tuyệt đối pha cùng lipiodol tỉ lệ phụ thuộc từng ca bệnh

- Bơm hỗn dịch trên dưới sự hỗ trợ của máy DSA.

- Kết thúc thủ thuật, BN được ép động mạch đùi, băng ép tại chỗ.

Hình 3: Chụp và can thiệp khối u gan bằng cồn tuyệt đối

PV: Bác sĩ có thể cho biết những bệnh nhân nào được chỉ định và bệnh nhân nào thì chống chỉ định với kỹ thuật này?

BS. Trịnh Hà Châu: Các BN phù hợp với phương pháp này là bệnh nhân ung thư gan giai đoạn trung gian, chức năng gan, đông máu đảm bảo. Phương pháp này đặc biệt được ưu tiên chỉ định đối với các khối u lớn 5-7cm, bờ ranh giới rõ.

Những bệnh nhân không phù hợp với kỹ thuật này là những bệnh nhân có chống chỉ định chung của nút mạch u gan (VD như u gan giai đoạn muộn, có chức năng gan, đông máu v…v… không đảm bảo). Ngoài ra với các khối u gan có bờ ranh giới không rõ, thể thâm nhiễm hoặc lan tỏa nhiều khối nốt thì cũng không chỉ định phương pháp này.

PV: Trong quá trình thực hiện kỹ thuật, bệnh nhân cần lưu ý điều gì?

BS. Trịnh Hà Châu: BN cần hợp tác tối đa với bác sĩ can thiệp, nghe và làm theo các hiệu lệnh khi được yêu cầu. Trong quá trình thực hiện nếu thấy khó chịu, buồn nôn, đau có thể thông báo cho các bác sỹ và kĩ thuật viên để được xử lý

PV: Sau khi thực hiện kỹ thuật, bệnh nhân cần theo dõi như thế nào? Phòng ngừa biến chứng ra sao? Và khi nào cần báo bác sĩ?

BS. Trịnh Hà Châu: Kỹ thuật được thực hiện trong khoảng 1 – 2 tiếng. Ngay sau khi thực hiện kĩ thuật, BN được rút máng đỡ lòng mạch và băng ép tại chỗ, lúc này theo dõi tình trạng chảy máu vị trí chọc mạch đùi, cũng như toàn trạng mạch huyết áp của BN. Sau khi được đưa về khoa lâm sàng BN tiếp tục được theo dõi về các tác dụng phụ sau nút mạch như đau, sốt, buồn nôn để có thể xử trí kịp thời.

Các biến chứng thường gặp chủ yếu là hội chứng sau nút mạch gồm các triệu chứng đau bụng, sốt, buồn nôn, BN sẽ được theo dõi trên khoa lâm sàng đến khi ổn định mới xuất viện, trong quá trình đó nếu có biểu hiện thì cần thông báo bác sĩ để điều trị các triệu chứng.

21.10.2021 hinh 4

Hình 4: (A) khối u được nút mạch bằng cồn tuyệt đối. (B) Phần u được điều trị giảm kích thước, không còn ngấm thuốc.

PV: Tính hiệu quả sau khi thực hiện kỹ thuật thế nào, thưa bác sĩ?

BS. Trịnh Hà Châu: Nhiều nghiên cứu trên thế giới và thực tế tại Bệnh viện Bạch Mai cho thấy phương pháp này cho hiệu quả cao, tỷ lệ đáp ứng hoàn toàn và một phần cao, có những nghiên cứu cho thấy mức độ đáp ứng lên tới trên 70%. Đặc biệt với đặc tính hủy nội mô thành mạch, sự tái phát lại của các phần u đã điều trị thường rất thấp. Hơn nữa vật liệu sử dụng là cồn tuyệt đối cùng với lipiodol, giá thành thấp, lại phù hợp cho những khối u lớn (là vấn đề nan giải trong chi phí điều trị). Nút mạch u gan bằng cồn tuyệt đối là phương pháp an toàn, chi phí phù hợp đặc biệt với những khối u gan trung bình và lớn.

PV: Nếu muốn được áp dụng kỹ thuật này tại Bệnh viện Bạch Mai, bệnh nhân cần đăng ký với ai, thủ tục này thế nào?

BS. Trịnh Hà Châu: BN đi khám nhập viện tại Trung tâm Y học hạt nhân và ung bướu hoặc Phòng khám chuyên khoa Trung tâm Tiêu hóa gan mật, Bệnh viện Bạch Mai. Bệnh nhân sẽ được hội chẩn với Trung tâm Điện quang. Nếu có chỉ định, người bệnh sẽ được hẹn lịch can thiệp. Toàn bộ quá trình sẽ được hướng dẫn chi tiết, rõ ràng bởi các bác sỹ.

Đỗ Hằng